Bu
Qanun beynəlxalq normalara uyğun olaraq Azərbaycan
Respublikası ərazisində qaçqınların və məcburi
köçkünlərin statusunu və onu həyata keçirməyin hüquqi,
iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən
edir.
Maddə 1. “Qaçqın” və
“məcburi köçkün” anlayışları
Milliyyətinə,
irqi və vətəndaşlıq əlamətinə, dini
etiqadına, dilinə, habelə siyasi əqidəsinə, müəyyən
sosial qrupa mənsubiyyətinə görə təqibə məruz
qalması, həyatına, ailəsinə, əmlakına real təhlükə
yaranması ilə əlaqədar daimi yaşadığı
dövlətin onu müdafiə etməsindən istifadə edə bilməməsi,
yaxud təhlükəyə görə bu müdafiədən istifadə
etmək istəməməsi üzündən yaşadığı
ölkənin hüdudlarından kənarda olan, Azərbaycan
Respublikasının vətəndaşı olmayan şəxslər
Azərbaycan Respublikası ərazisində “qaçqın”, Azərbaycan
Respublikası ərazisində daimi yaşayış yerini tərk
etməyə məcbur olub başqa yerə köçən şəxslər
və ya başqa ölkədə daimi yaşayış yerini tərk
etməyə məcbur olub Azərbaycan Respublikasına gəlmiş
Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları “məcburi
köçkün” sayılır.
M a d d ə 2. Qaçqın
və ya məcburi köçkün statusu verilməsi qaydası
Bu
Qanunun 1-ci maddəsində göstərilən, müvəqqəti və
ya daimi məskunlaşma yerinə gəlmiş şəxs
qaçqın və ya məcburi köçkün statusu almaq üçün müvafiq dövlət
orqanlarına müraciət edir.
Müvafiq
orqanlar onları dərhal qeydə alıb qaçqınlara üç aydan,
məcburi köçkünlərə bir aydan gec olmayaraq qaçqın və
ya məcburi köçkün statusu barədə müvafiq sənəd verir.
Üzürlü səbəb olduqda (bədbəxt hadisə baş verməsi,
xəstələnmə, nəqliyyat vasitəsinin olmaması və
başqa hallar) bu müddət həmin orqanın qərarı ilə
artırıla bilər.
Qaçqın
statusu beş il müddətinə verilir.
Maddə 3. Qaçqınların
və məcburi köçkünlərin
hüquqi vəziyyəti
Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyasından, bu Qanundan və digər
qanunvericilik aktlarından başqa hal irəli gəlmirsə,
qaçqınlar da Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının
hüquq və azadlıqlarından istifadə edir, onlarla eyni vəzifələri
daşıyırlar.
Qaçqın
və ya məcburi köçkün statusu almış şəxsə müəyyən
edilmiş qaydada aşağıdakı təminat verilir:
üç
aydan gec olmayaraq işlə və ya yaşayış yeri ilə
təmin olunana qədər xüsusi ayrılmış yerlərdə
haqqı ödənilmədən yaşamaq;
haqq
ödəmədən müvəqqəti yaşayış yerinə
getmək və əmlakını daşımaq;
müvəqqəti
yaşayış yerində qocaların, uşaqların, aztəminatlı
və ailə başçısını itirmiş şəxslərin
lazımi pulsuz dərman yardımı, güzəştlə gündəlik
tələbat malları alması;
uşaqların
məktəbəqədər tərbiyə, yeniyetmə və
gənclərin müvafiq təhsil müəssisələrində təlim
alması;
yaşayış
məntəqələrində daimi yaşayan vətəndaşlarla
eyni əsaslarla ərzaq və sənaye malları almaq;
dövlətin təyin etdiyi birdəfəlik
və digər yardım almaq;
müvafiq sənədlər olmadıqda
belə, sonradan dəqiqləşdirmək şərtilə,
minimum məbləğdə pensiya və müavinətlər
almaq;
ilk
növbədə tək pensiyaçıları və iş qabiliyyəti
olmayan əlilləri xüsusi sosial təminat müəssisələrində
yerləşdirmək;
bu
Qanunla müəyyən edilmiş müddətdə “qaçqın” və
ya “məcburi köçkün” statusu almaq;
beş
il müddətinə mənzil kirayəsi, kommunal xidmətləri—qaz,
su, istilik, elektrik enerjisi (istehsal-təsərrüfat fəaliyyəti
ilə əlaqədar istifadə xərcləri istisna olmaqla)
haqqını ödəməkdən azad bilmək;
qanunvericiliklə
nəzərdə tutulmuş qaydada vergi güzəştlərindən
istifadə etmək;
dəymiş
maddi və digər ziyanların əvəzini almaqdan ötrü məsələ
qaldırmaq;
üç
ay müddətində müvafiq dövlət orqanları tərəfindən
onlara təklif olunmuş (iş yeri nəzərə
alınmaqla) daimi yaşayış yeri seçmək.
Maddə 4. Qaçqınların
və məcburi köçkünlərin işlə təmin olunması
Qaçqınlar
və məcburi köçkünlər sərbəst olaraq əmək məsələləri
üzrə dövlət orqanları tərəfindən onlara təklif
olunmuş iş yeri seçir və ya peşəsini dəyişir.
Fasiləsiz
iş stajının bərpası qanunvericiliklə nəzərdə
tutulmuş qaydada yeni iş yerində həyata keçirilir.
Qaçqının və məcburi
köçkünün ixtisasını artırması və ya yeni peşə
öyrənməsi ilə əlaqədar istehsalatdan
ayrıldığı müddətdə orta əmək haqqı
yeni ixtisas üzrə təzə iş yerində ödənilir.
İstehsalatdan ayrılmadan ixtisasını dəyişməklə
əlaqədar əmək haqqındakı fərqi bütün
istehsal müddətində qaçqına və məcburi köçkünə əmək
müqaviləsi bağlamış idarə, müəssisə və
təşkilat ödəyir.
Maddə
5. Qaçqınların və məcburi köçkünlərin mənzillə təmin
edilməsi
Qaçqının
və ya məcburi köçkünün müvəqqəti və ya daimi
yaşayış sahəsi ilə təmin edilməsi qüvvədə
olan qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada,
respublika hökumətinin müəyyən etdiyi qaydada yerli icra
hakimiyyəti orqanları tərəfindən həyata
keçirilir.
Müvəqqəti
yaşayış yerindən daimi yaşayış və
iş yerinə köçməklə əlaqədar xərclər
qaçqına və məcburi köçkünə müəyyən edilmiş
qaydada və həcmdə ödənilir.
Qaçqının və ya məcburi
köçkünün arzusuna müvafiq olaraq ona 10 il müddətində məqsədli
faizsiz ssuda, habelə yaşadığı yerdən
asılı olaraq qanunvericilikdə nəzərdə
tutulmuş ölçüdə torpaq sahəsi verilir.
Qaçqın
və ya məcburi köçkün xüsusi mülkiyyət əsasında mənzil
və ya fərdi ev alarkən notarial haqqı ödənmədən
əməliyyatlar aparılır.
M
a d d ə 6. Qanunun qüvvəsinin şamil
edilmədiyi hallar
Bu
Qanunun müddəaları 1-ci maddədə verilmiş “qaçqın”
anlayışına uyğun gələn
aşağıdakı şəxslərə şamil edilmir:
—qaçqın
statusu aldıqdan sonra beş ili keçənə;
—vətəndaşı
olduğu ölkənin müdafiəsindən könüllü surətdə
yenidən istifadə edənə;
—vətəndaşlıqdan
məhrum olduqdan sonra onu könüllü surətdə” yenidən əldə
edənə;
—yeni
vətəndaşlıq əldə edərək özünün vətəndaşı
olduğu yeni ölkənin müdafiəsindən istifadə edənə;
—tərk
etmiş olduğu və ya təqib təhlükəsi nəticəsində
hüdudlarından kənarda olduğu ölkədə könüllü surətdə
yenidən məskən salana;
—qaçqın
kimi təsdiq edilməsi üçün əsas olmuş hallar artıq
mövcud olmadığına görə vətəndaşı
olduğu ölkənin müdafiəsindən daha imtina edə bilməyənə
(bu Qanunun 1-ci maddəsində verilmiş “qaçqın”
anlayışına uyğun gələn şəxslər vətəndaşı
olduqları ölkənin müdafiəsindən imtina etmək üçün əvvəlki
təqiblərdən irəli gələn kifayət qədər
əsas gətirərlərsə, onda bu bəndin müddəaları
onlara şamil edilmir);
—müəyyən
vətəndaşlığı olmasa da, qaçqın kimi təsdiq
edilməsi üçün əsas olmuş hallar artıq mövcud
olmadığına görə əvvəllər adətən
yaşadığı ölkəyə qayıda bilənə (bu
Qanunun 1-ci maddəsində verilmiş “qaçqın”
anlayışına uyğun gələn şəxslər əvvəllər
adətən yaşadıqları ölkəyə qayıtmaqdan
imtina etmək üçün əvvəlki təqiblərdən irəli
gələn kifayət qədər əsas gətirərlərsə,
onda bu bəndin müddəaları onlara şamil edilmir).
Bu
Qanunun müddəaları 1-ci maddədə verilmiş “məcburi
köçkün anlayışına uyğun
gələn aşağıdakı şəxslərə şamil edilmir:
—əvvəlki
adi yaşayış yerinə qayıdana və ya həmin
regionda əvəzsiz olaraq müəyyən edilmiş ölçüdə
başqa yaşayış yeri ilə təmin olunana;
—bu
mümkün olmadıqda dövlətin xüsusi qərarı ilə müəyyən
edilmiş səviyyədə yaşayış yeri ilə təmin
olunana;
—başqa
ölkədən gəlmiş Azərbaycan Respublikası vətəndaşının
həmin ölkədən məcburi köçməsi üçün əsas olan
hallar aradan qalxdıqda həmin şəxsin məcburi köçdüyü
ölkənin müdafiəsindən könüllü istifadə edənə;
—könüllü
surətdə Azərbaycan Respublikası ərazisindən
başqa “ölkəyə gedənə.
Maddə 7. Qaçqınlar
və məcburi köçkünlər məsələləri üzrə dövlət
orqanları
Qaçqınlar
və məcburi köçkünlər məsələləri üzrə
dövlət orqanları Daimi Yaşayış Yerlərini Məcburi
Tərk Etmiş Şəxslərlə İş üzrə Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Komitəsi (bundan sonra Dövlət
Komitəsi) və onun yerli orqanlarıdır.
Dövlət
Komitəsi və onun yerli orqanları qaçqınların və məcburi
köçkünlərin bu Qanunla nəzərdə tutulmuş
hüquqlarının həyata keçirilməsini təmin edirlər.
Respublika
Dövlət Komitəsi və onun yerli orqanları qüvvədə
olan Əsasnaməyə uyğun fəaliyyət göstərirlər.
M
a d d ə 8. Dövlət Komitəsinin və onun yerli
orqanlarının icra hakimiyyəti orqanları ilə
qarşılıqlı əlaqəsi
Dövlət
Komitəsi və onun yerli orqanları icra hakimiyyəti
orqanları ilə birlikdə qaçqınlara və ya məcburi
köçkünlərə lazımi kömək göstərirlər. Bu orqanlar
qaçqınların və məcburi köçkünlərin qəbul
olunmasını, müvəqqəti və ya daimi yerləşdirilməsini,
onlara tibbi və sosial xidmət göstərilməsini, onların
işə düzəlməsini, Mənzil tikintisi və təsərrüfatla
məşğul olmaq üçün torpaq sahələri
ayrılmasını, habelə digər yardımları həyata
keçirirlər.
1-ci
maddədə göstərilmiş əsaslara görə daimi
yaşayış yerlərini tərk etmiş şəxslər
kütləvi surətdə gözlənilmədən gəldikdə
yerli icra hakimiyyəti orqanları Dövlət Komitəsi və
onun yerli orqanları ilə qarşılıqlı əlaqə
şəraitində bu şəxslərin
daşınmasını, müvəqqəti yerləşdirilməsini,
onlara tibbi xidməti və digər zəruri yardım göstərilməsini
təşkil edirlər.
Qaçqınlara
və məcburi köçkünlərə kömək göstərilməsi və
onların yerbəyer edilməsi sahəsində yerli icra
hakimiyyəti orqanlarının əvvəlcədən Dövlət
Komitəsi ilə razılaşdırılmış xərcləri
Dövlət Komitəsi hesabına ödənilir.
Yerli
icra hakimiyyəti orqanları qaçqınların və məcburi
köçgünlərin yeni daimi yaşayış yerində yerbəyer
olması ilə əlaqədar əlavə yardımlar edə
bilər.
Maddə
9. Dövlət Komitəsinin və
onun yerli orqanlarının xərclərinin
kompensasiyası
Dövlət
Komitəsinin və onun yerli orqanlarının xərcləri
bu Qanuna uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının büdcəsindən,
habelə qaçqınların gəldiyi dövlətlər ilə
bağlanan müqavilələrə müvafiq surətdə həmin
dövlətlərin büdcələrindən alınan vəsait,
ayrı-ayrı şəxslərin və müxtəlif təşkilatların,
idarə və müəssisələrin, o cümlədən xarici təşkilatların
ianələri və başqa mənbələr hesabına
yaranan qaçqınlara və məcburi köçkünlərə yardım
fondundan ödənilir.
Qaçqınlara
və məcburi köçkünlərə yardım üçün xaricdən
alınan əmlakdan gömrük vergisi və rüsumu tutulmur.
Maddə
10. Qaçqınlar və məcburi köçkünlər haqqında qanunu
hərəkətlərdən şikayət
verilməsi
Qaçqınlar
və məcburi köçkünlər öz hüquqlarının müdafiəsi
üçün əlaqədar təşkilatlara, habelə məhkəməyə
müraciət edə bilərlər.
Maddə 11.
Qanunun pozulması üstündə
məsuliyyət
Bu
Qanunun pozulması üstündə vətəndaşlar və vəzifəli
şəxslər Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət
daşıyırlar.
Maddə 12. Əlavə
müddəalar
Bu
Qanunun tətbiqi ilə əlaqədar məsələlərin
həlli üçün zəruri aktlar Azərbaycan Respublikasının
Nazirlər Kabineti tərəfindən qəbul edilir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Əbülfəz ELÇİBƏY.
Bakı şəhəri, 29 sentyabr
1992-ci il.
№ 311.
Комментариев нет:
Отправить комментарий