BBC-nin Düşənbədəki müxbiri Anora Sarkorova tacik əməkçi
miqrantların həyatından yazıb.
A.Sarkorova bildirir ki, miqranların Rusiyadan göndərdikləri pullar milyonlarla tacik ailəsinin dolanışığını təmin edir. Lakin ataların
aylarla evdə olmaması
övladlar üçün acınacaqlı vəziyyət yaradır.
Çox vaxt da belə
olur ki, atalar özlərinə uzaq qürbətdə yeni yuva qururlar. Belə uşaqlar adətən özbaşına böyüyür, müstəqil olaraq pul qazanmağa
çalışır və küçənin qəddar qaydaları ilə
üzləşirlər.
Əslində atılmış analar övladlarının tərbiyəsi ilə
təkbaşına məşğul ola bilmir, uşaqları
internat məktəblərə
verirlər.
Rəsmi məlumatlara görə, Tacikistanın əməyə
yararlı əhalisinin dörddə biri xaricdə miqrant kimi yaşayır.
Ölkə
iqtisadiyyatının bu miqrantların ailələrinə göndərdikləri pula ehtiyacı var.
2013-cü ildə
tacik miqrantlar vətənə ümumilikdə
4,2 milyard dollar pul göndəriblər ki, bu da Tacikistan ÜDM-nin
az qala 50 faizini təşkil
edir.
Səfillər
Bir neçə
il bundan əvvəl parlament ölkənin ailə qanunlarına əlavələr edib. Bu düzəlişlərin bir qismi də miqrant fəhlələrin
uşaqlarına aiddir.
Bu qanunlara görə,
baxımsız qalan həddi-büluğa
çatmamış uşaqlar xüsusiləşdirilmiş
uşaq müəssisələrinə
göndərilə bilərlər.
Bu qanun əlavələri qəbul
edilərkən Tacikistan hökuməti ilk dəfə olaraq ölkədə sahibsiz uşaqlar probleminin
mövcudluğunu da etiraf etdi.
Sahibsiz uşaqların 80 faizinin azı bir valideyni var, çox
hallarda isə hər iki valideyn olur. Lakin bir
qayda olaraq bunlar miqrant uşaqlarıdırlar.
“Uşaqlar, qaçqınlar və
kövrək vətəndaşlar” ictimai təşkilatının
rəhbəri Mavcuda Raxmonovanın
dediyinə görə, bu uşaqlardan bəziləri nə
yazmağı, nə də oxumağı bacarır. O deyir ki,
çox vaxt tənha analar
uşaqları təkbaşına böyüdə bilmirlər.
“Belə uşaqlar küçələrə düşür, hətta sahibsiz olsalar da ailələri
üçün çörəkpulu qazanırlar. Onların qayğıya ehtiyacları var və əgər biz indi
onlara kömək etməsək, bunun çox ciddi nəticələri olacaq” -
deyir Raxmonova.
Artıq bir neçə
ildir ki, Tacikistan hökuməti
uşaqlar tərəfindən törədilən xəta və
cinayətlərin artmasından narahatlıq
ifadə edir.
Bunlar bir qayda olaraq xırda xuliqanlıq, narkotik alveri və hətta fahişəlik
kimi qanun pozuntularıdır.
“Məyusluq içində tənha”
5 yaşlı Masrur Şodiyev atasını heç vaxt görməyib. Atası hələ o doğulmazdan əvvəl Rusiyaya gedib. Moskvada
miqrant ata özünə yeni
ailə qurub və köhnə ailəsinə köməyi dayandırıb.
Masrurun
anası ata evinə qayıdıb. İndi uşağın qayğısına qohumları qalırlar.
Masrurun hələ bəxti gətirib: onu internat məktəbə veriblər. Hər halda nəzarətsiz deyil, amma üzünü görmədiyi atası üçün bərk xiffət çəkir.
“Atamı çox görmək istəyirəm. Anam mənə
onun haqqında danışıb, mənə fotolarını göstərib. Mən babama “ata” deyirəm. Amma
əsl atamı istəyirəm. İstəyirəm ki, dostlarıma onu göstərim, onlar da görsünlər
ki, mənim atam var” - Masrur deyir.
Araşdırmaçılar
deyirlər ki, miqrant uşaqların, xüsusilə də ataları tərəfindən atılmış uşaqların sosial
davranışında və psixoloji vəziyyətlərində ciddi problemlər yaranır.
“Miqrantların uşaqları çox vaxt
depressiyadan və yalnızlıqdan əzab çəkirlər. Bu, xüsusilə də atılmış ailələrin
15-18 yaşlı qız uşaqlarına aiddir” - Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının hesabatında deyilir.
Həmin hesabatın müəllifləri iddia edirlər ki, belə ailələrdə 11-14 yaşlarında olan oğlan
uşaqları aqressiv olurlar.
Yoxsulluğun girdabında
Ərləri tərəfindən atılmış qadınlar deyirlər ki, yoxsul yaşayır, öz əkib-becərdikləri
ilə qidalanırlar. Bəzən onlara qohumları, QHT-lər və
beynəlxalq təşkilatlar kömək edirlər.
Elə həmin hesabatda deyilir ki,
miqrantların 3-də biri
heç vaxt vətənə qayıtmayacaq.
14 yaşlı Düşənbə sakini Kamol Caborov atası qazanc dalınca gedəndən
və ailəyə yardımını dayandırandan bəri işləyir.
Kamol bu vaxt ərizndə yükdaşıyan, maşınyuyan və qəzetpaylayan işləyib.
“Atam qəfildən evə pul göndərməyi dayandırdı. Çox çətin idi. Anam
və balaca qardaşımla köməksiz qalmışdıq. Elə onda işləməyi qərara aldım. Əlbəttə, çətin
idi. Mən də dostlarımla futbol oynamaq istəyirdim, amma işləmək lazımdı. Axı
evdə məni gözləyənlər vardı. Əgər evə pul gətirməsəydim, ac qalardıq. Amma məktəbi
atmadım. İşlə çətin tutur, amma əlimdən gələni edirəm” -
Kamol deyir.
Bir çox miqrantlar Rusiyada yeni ailə qururlar
Lakin miqrant uşaqları arasında məktəbə gedə bilməyənlər daha
çoxdur. Belə uşaqların məktəbli forması, dəftərxana ləvazimatı almaq üçün
pulları olmur.
Tacikistanda uşaq əməyinin ləğvi üçün qəbul
edilmiş qanun işləmir.
Odur ki, Düşənbə bazarlarında cır-cındır içində gəzən
uşaqlar - piştaxta arxasında şirniyyat satan qızlar, maşın yumaq üçün vedrə daşıyan oğlanlar adi mənzərədir.
Atılmış qadınlar
Miqrantların evə
göndərdiyi pullar
milyonları aclıqdan xilas edir, lakin minlərlə qadını tənha qoyur.
Tənha gənc analar üçün daha çətindir. Onların əksəriyyəti kənd yerlərindəndir və təhsilsizdir. Boşanmadan sonra onların
əksəriyyəti işsiz və pulsuz qalır.
Son
vaxtlarda beynəlxalq təşkilatlar atılmış miqrant arvadlarına dəstək üçün çox iş görür.
Dövlət də belə qadınlar üçün qısamüddətli tikiş, bərbər və şirniyyatçı kursları açır.
Ən böyük miqrant axını olan kənd yerlərində
qadınlar, uşaqlar və ahıllar əsas işçi qüvvəsinə çevrilirlər.
Rusiyada yeni
miqrasiya qaydaları Tacikistandan gələnlərin və onların ailələrinin həyatını çətinləşdirib
Rusiya Miqrasiya Xidmətinin məlumatına görə, hazırda bu ölkədə 1,8
milyon Tacikistan vətəndaşı var. Bunların böyük əksəriyyəti işçi miqrantlardır.
Tacikistanın öz canlı əmək ehtiyaları 2,2 milyon nəfərdir.
Rusiyada iqtisadi vəziyyətin ağırlaşması ilə bağlı miqrantlar barədə qəbul
edilmiş yeni qanun və
qaydalar gəlmə əməkçilər üçün böyük çətinliklər yaradır.
Tacikistan Əmək və Məşğulluq Nazirliyində bildirirlər ki, 2015-ci
ildə ölkədən gedən miqrantların sayı 14 faiz azalıb. Bununla birlikdə ölkəyə
gələn pul da azalıb və deməli, bir çox ailələrin maddi durumu pisləşib.
Lakin miqrantların əksəriyyəti rublun dollara nisbətdə
ucuzlaşmasına baxmayaraq Rusiyanı tərk
etməyiblər.
Hərçənd indi onlar öz yaşayışlarına
daha çox pul xərcləməli olurlar.
Комментариев нет:
Отправить комментарий